Demodex (nużeniec), to mikroskopijny pajęczak z rzędu roztoczy (Acarina).

U człowieka bytują dwa gatunki nużeńca: Demodex folliculorum i Demodex brevis.

Nużeniec ludzki pasożytuje głównie na skórze bogatej w gruczoły łojowe, okolice głowy, twarzy, mieszkach włosowych rzęs oraz brwi. Odżywia się łojem i fragmentami komórek naskórka.

Nużeńce charakteryzują̨ się̨ robakowatym kształtem ciała, mają silnie zredukowane odnóża – 4 pary. Stadia rozwojowe obejmują̨ następujące postaci: jaja, larwa, nimfa, protonimfa i ostatecznie osobnik dorosły. Cykl rozwojowy nużeńca jest krótki i trwa 3-4 tygodnie (zdjęcia mikroskopowe nużeńca na naszej stronie: demonstracja przypadków).

Do zarażenia nużeńcem dochodzi przez bezpośredni kontakt oraz prawdopodobnie za pośrednictwem kurzu, w którym mogą znajdować się jaja pajęczaka.
Nużeniec działa na nasz organizm drażniąco mechanicznie i drażniąco immunologicznie. Wywołuje chorobę zwaną demodekozą.

Postuluje się udział nużeńca w nasileniu lub wywoływaniu objawów w:

• trądziku różowatym
• trądziku pospolitym
• łojotokowym zapaleniu skóry
• zapaleniu brzegów powiek
• wypadaniu włosów rzęs i brwi
• zespołu suchego oka
• raka podstawnokomórkowego powiek

W okulistyce może być przyczyną świądu i pieczenia w okolicach oczu, szczególnie u osób po zabiegach okulistycznych.

Objawy demodekozy, to przede wszystkim zmiany skórne w okolicach twarzy, tworzenie się grudek i krost oraz świąd i pieczenie w miejscach pasożytowania nużeńca.

Demodekoza jest także chorobą zwierząt w naszym otoczeniu (psy, koty, króliki itd.). Bezpośredni kontakt z zakażonym zwierzęciem może być również przyczyną rozwoju nużycy u ludzi.