Manicure – możliwe efekty niepożądane

Anna ROSIŃSKA– WIĘCKOWICZ

dr n. med. specjalista w dermatologii i wenerologii, alergolog

Postęp wiedzy w dziedzinie opracowywania paznokci dotyczący zarówno technik, jak i preparatów do ich stylizacji spowodował, że chyba jeszcze nigdy, spełnienie marzenia o pięknych paznokciach nie było tak proste, jak obecnie. Ponadto, duża dostępność usług kosmetycznych w zakresie stylizacji paznokci, umożliwia szybką zmianę ich wyglądu w zależności od nastroju lub koloru stroju, co sprzyja częstszemu wykonywaniu zabiegów.

Warto jednak pamiętać, że każdy zabieg manicure, stanowi dla naszej skóry pewną próbę wytrzymałości, gdyż każdorazowo eksponuje paznokcie i skórę je otaczającą na działanie wielu substancji chemicznych. Nietrudno zauważyć, że już samo przygotowanie płytki paznokcia do zabiegów upiększających (piłowanie, polerowanie, odtłuszczanie), czy skóry otaczającej paznokieć (wycinanie/ odsuwanie/ rozpuszczanie obrąbka naskórkowego) ułatwia przenikanie substancji chemicznych poprzez ścieńczoną płytkę paznokciową. Ponadto, rozpuszczalniki do paznokci, bazy pod lakier, lakiery, preparaty utwardzające, czy składniki stosowane przy zakładaniu tipsów lub wykonywaniu manicure hybrydowego zawierają często zestaw podobnych substancji decydujących o ich właściwościach kosmetycznych i fizykochemicznych. Preparaty te zawierają różne stężenia tych samych substancji, tak więc w trakcie jednej sesji upiększającej nasze paznokcie i skóra rąk narażone są na kilkakrotny kontakt z potencjalną substancją drażniącą lub alergenem. Badania naukowe dowodzą też, że im bardziej złożone pod względem chemicznym są produkty, których używamy, tym większe ryzyko wystąpienia niepożądanej reakcji na dany preparat lub jego składnik. Oczywiście wystąpienie reakcji na dany produkt, nie oznacza wcale, że jest on wadliwy. Produkcja kosmetyków podlega rygorystycznym procedurom, a gotowy produkt jest testowany na ochotnikach, jednak zawsze istnieje ryzyko wystąpienia podrażnienia lub – zdecydowanie rzadziej – reakcji alergicznej, które zależne są od predyspozycji danej osoby. Czasem jednak kilkakrotny kontakt z daną substancją zawartą w różnych preparatach zastosowanych w czasie jednego zabiegu powoduje wystąpienie reakcji, podczas gdy zastosowanie jednego lub dwóch preparatów byłoby bezpieczne dla naszej skóry.

Wielokrotnie powtarzany kontakt z daną substancją sprzyja bowiem rozwojowi reakcji
z podrażnienia lub alergicznej. Reakcje z podrażnienia charakteryzują się zwykle szybkim wystąpieniem objawów takich jak zaczerwienienie skóry otaczającej paznokcie, pojawienie się drobnych pęcherzyków wraz z towarzyszącym świądem skóry. Znacznie rzadziej występują reakcje alergiczne, których objawy rozwijają się stopniowo, często po kilku dniach od kontaktu z danym alergenem. Wśród objawów uczulenia należy wymienić rumień, pieczenie i złuszczanie opuszek palców, lub tworzenie się drobnych pęcherzyków w obrębie skóry otaczającej paznokcie. Dodatkowo – co nie występuje przy reakcji podrażnieniowej – możemy mieć objawy w obrębie delikatnej skóry innych okolic ciała, często dotykanych rękoma, takich jak twarz, szyja, płatki uszów i za uszami.

Lista potencjalnych alergenów lub substancji drażniących zawartych w produktach do stylizacji paznokci jest bardzo długa i obejmuje substancje tworzące błonę (nitroceluloza), żywice (głównie formaldehydowe, akrylowe, winylowe i poliestrowe), substancje poprawiające właściwości plastyczne (tzw. plastyfikatory: ftalan butylu i kamfora), rozpuszczalniki (alkohol, toluen, octan butylu), substancje nabłyszczające (guanina, tlenochlorek bizmutu), czy barwniki. Amerykańskie badania nad alergią kontaktową wskazują, że toluenosulfonamid żywicy formaldehydowej jest siódmym najczęściej uczulającym alergenem kontaktowym u pacjentów z alergią kontaktową na kosmetyki. Co ciekawe, uczulenie na ten związek nie oznacza jednoczesnego uczulenia na formaldehyd, który jest bardzo popularnym składnikiem konserwującym kosmetyki. Kleje stosowane do mocowania tipsów zawierające metakrylan, stanowią dość częsty alergen kontaktowy. Związek ten, wraz z nadtlenkiem beznozilu oraz hydrochinonem odpowiadać może za reakcje alergiczne po wykonaniu manicure hybrydowego. Z kolei środki do usuwania skórek o odczynie zasadowym zwykle powodują reakcje z podrażnienia, a nie alergie.

Aby wykazać alergiczne podłoże reakcji naszej skóry na składniki kosmetyków do paznokci należy wykonać tzw. naskórkowe testy płatkowe. Tylko wynik dodatni testu upoważnia nas do rozpoznania uczulenia na składniki kosmetyków do paznokci. W razie potwierdzenia alergii, największe znaczenie ma unikanie kontaktu z substancją, która nam szkodzi, co w praktyce może być bardzo trudne, a czasem niemożliwe. W celu zwalczenia objawów chorobowych dermatolog na pewno zaleci leki do stosowania miejscowego (głównie preparaty zawierające miejscowe glikokortykosteroidy), a być może nawet doustne leki przeciwhistaminowe. Jeśli jednak testy nie wykażą uczulenia, a reakcja po kontakcie z danym kosmetykiem jest obserwowana, mówimy o tzw. podrażnieniu skóry. Jest to sytuacja zdecydowanie częstsza i – dla wielbicielek manicure – lepsza, gdyż możemy po prostu stosować inne kosmetyki, na ogół z dobrym skutkiem.